Το Μακεδονικό στις μέρες μας
Οδυσσέας Κόκκορης
Σχεδόν 30 χρόνια μετά την κρίση της δεκαετίας του 1990, πόσα έχουμε καταλάβει για το Μακεδονικό; Ενώ η Ελλάδα επικαλείται την «ιστορική αλήθεια», τα Σκόπια υποστηρίζουν πως δεν είναι προς διαπραγμάτευση το όνομα του κράτους και το σύνταγμά τους, γεγονός που προκαλεί δυσαρέσκεια σε ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού, με αποτέλεσμα να μην γίνεται εφικτή η προσάρτηση των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ.
Μια από τις πηγές παρεξήγησης μεταξύ των δύο χωρών είναι η διαφορά στο πώς ορίζουμε γεωγραφικά τη Μακεδονία. Για την Ελλάδα, η περιοχή ορίζεται με αναφορά στην αρχαία Μακεδονία, θεωρώντας πως αυτή συμπίπτει με τη σύγχρονη ελληνική Μακεδονία. Ούτε αυτό είναι ακριβές όμως, γιατί τα όρια της περιοχής διευρύνονταν ή συρρικνώνονταν προς βορρά και προς ανατολή, τόσο στην αρχαία, όσο και στη βυζαντινή εποχή, ανάλογα με τις κατακτήσεις.
Για την άλλη πλευρά, όπως και για τη διεθνή διπλωματία, η Μακεδονία νοείται όπως ορίστηκε το 1878 στο Συνέδριο του Βερολίνου ως ευρεία γεωγραφική περιφέρεια. Με βάση αυτόν τον χάρτη, χωρίστηκαν τα εδάφη της μείζονος Μακεδονίας μεταξύ Ελλάδας (51%), Σερβίας (39%), Βουλγαρίας (9%) και Αλβανίας (1%) με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913. Τη διαίρεση αυτή αποδεχόταν και η ελληνική διπλωματία, εξ ου και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών αναφερόταν έως το 1991 σε «Σερβική / Γιουγκοσλαβική Μακεδονία» και σε «Βουλγαρική Μακεδονία». Το σύνθημα του 1992 «Η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική» αντέφασκε με την ίδια τη Συνθήκη με την οποία η νότια Μακεδονία είχε γίνει ελληνική. Εως τις αρχές της δεκαετίας του 1990, το όνομα δεν αποτελούσε σοβαρό ζήτημα. Μετά τη ρήξη Τίτο - Στάλιν το 1948 και καθ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου οι σχέσεις της Ελλάδας με τη Γιουγκοσλαβία ήταν από καλές έως άριστες. Το μόνο αγκάθι ήταν οι διεκδικήσεις αναγνώρισης μειονότητας στη βόρεια Ελλάδα εκ μέρους της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας.
Ωστόσο, τώρα το Μακεδονικό Ζήτημα βρίσκεται πάλι στην επικαιρότητα και έχει ως αποτέλεσμα το «βέτο» της Ελλάδας για την ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, που ενοχλεί τους κατοίκους των Σκοπίων ενώ ικανοποιεί τους Έλληνες.
Η σκέψη και των δύο κυβερνήσεων να συμβιβάσουν τις διαφορές τους προκάλεσε αντιδράσεις και στα δύο κράτη.Από τη μία εθνικιστικοί κύκλοι στα Σκόπια, από την άλλη η πλειοψηφία του ελληνικού λαού στη χώρα μας, οι οποίοι αντέδρασαν σε οποιαδήποτε ονομασία περιείχε το όνομα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» για το γειτονικό μας κράτος και διοργάνωσαν δύο ογκώδη συλλαλητήρια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Θα επικρατήσουν οι μετριοπαθείς φωνές και στις δύο χώρες ή η επίλυση της διαφοράς ανάμεσα στα δυο κράτη θα αποδειχτεί ένας δισεπίλυτος γρίφος;