Το Δημοτικό Θέατρο είναι  ένα  από τα σπουδαιότερα και

μεγαλοπρεπέστερα οικοδομήματα  που κοσμούν τον κέντρο

του Πειραιά, ένα κτίριο με μεγάλη και ενδιαφέρουσα ιστορία!

 Λόγω  της μνημειακής του εμφάνισής, χαρακτηρίστηκε ως το

κορυφαίο σωζόμενο ελληνικό θεατρικό κτίριο του 19ου αιώνα.

Η ιστορία του αρχίζει  με την απόφαση για την ανέγερση του

Δημοτικού Θεάτρου του Πειραιά, που λήφθηκε επί Δημάρχου

Τρύφωνα Μουτζόπουλου,  ο οποίος το 1882, παρείχε ένα

ιδιαίτερα σημαντικό κονδύλι 200 χιλιάδων δραχμών για την

κατασκευή του.

Οι πρώτες εκσκαφές, που έγιναν τον Απρίλιο του 1884,

φέρνουν στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, τα

οποία δίχασαν την τότε επιστημονική κοινότητα.  Σύμφωνα

με τον Ιάκωβο  Δραγάτση, Γραμματέα και Σύμβουλο της

Αρχαιολογικής Εταιρείας, και Έφορο των αρχαιοτήτων του

Πειραιά, επρόκειτο για τμήματα του αρχαίου ναού του

Διονύσου ενώ ο συγγραφέας Γεώργιος Ζαννέτος υποστήριξε ότι ήταν μια από τις πέντε στοές που υπήρχαν κατά την αρχαιότητα στον Πειραιά.

Το όλο όμως οικοδόμημα δεν ολοκληρώθηκε στην ίδια δημαρχιακή περίοδο, αλλά μετά από δώδεκα χρόνια, επί δημαρχίας Θεοδώρου Ρετσίνα, το 1895.  Ο αρχικός προϋπολογισμός του έργου έφτασε  τις 450 χιλιάδες δραχμές, όταν τα συνολικά έξοδα για τα δημοτικά τέλη το 1884, προβλέπονταν στις 365 χιλιάδες δραχμές. Για να προχωρήσει επομένως το έργο,  ο Δήμος αναγκάστηκε να δανειστεί το ποσό των 250000 δραχμών από την Εθνική Τράπεζα. Τελικά, το  συνολικό κόστος της ολοκλήρωσης του θεάτρου έφτασε  τις 900 χιλιάδες δραχμές. 

Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά κάνει τα επίσημα εγκαίνιά του

στις 9 Απριλίου 1895. Η σκηνή του θεάτρου αυτού θεωρείται

ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα δείγματα της εποχής μπαρόκ

στην Ευρώπη. Διαθέτει προσκήνιο και χώρο ορχήστρας ενώ η

πλατεία, τα θεωρεία και οι εξώστες εξελίσσονταν σε τέσσερα

επίπεδα. Την αίθουσα φώτιζε τεράστιος πολυέλαιος (σώζεται

και σήμερα) που λειτουργούσε με γκάζι. Για τους ηθοποιούς

είχαν προβλεφθεί άνετα καμαρίνια και ένα πολυτελές

καθιστικό.  Γύρω από το πέταλο της κεντρικής αίθουσας,

βρίσκεται το διώροφο φουαγιέ, στο οποίο αρχικά δίνονταν

χοροεσπερίδες φιλανθρωπικών συλλόγων και

πραγματοποιούνταν εκθέσεις σπουδαίων ζωγράφων.

Στις 21 Οκτωβρίου 1898, το Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει

την παραλαβή «εκ του εν Τεργέστη καταστήματος

ενδυμασιών των κουστουμιών δια τις παραστάσεις του μελοδράματος» αλλά και «την κατασκευή 400 τροχαλιών δια τα σκηνικά του Θεάτρου». 

Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά έδωσε πολιτιστική πνοή στον Πειραιά ενώ τα επόμενα χρόνια το όνομά του  ταυτίστηκε με την ιστορία της πόλης και φυσικά με την ιστορία της Ελλάδας.

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου,  και ειδικότερα όταν πραγματοποιήθηκε ο αποκλεισμός του Πειραιά από τις δυνάμεις της Entente [1916 – 1917], το Θέατρο αλλά και ο

χώρος γύρω απ’ αυτό κατελήφθησαν από τους Γάλλους

στρατιώτες που συμμετείχαν στον αποκλεισμό της πόλης.

Μετά το 1922 φιλοξένησε μικρασιάτες πρόσφυγες για δύο

χρόνια,  καθώς η πόλη δε διέθετε  άλλες υποδομές για το

σκοπό αυτό ενώ ο βομβαρδισμός του  Πειραιά από τους

συμμάχους στις 11 Ιανουαρίου του 1944  έπληξε μεγάλο

μέρος του οικοδομήματος.Παράλληλα, οι συχνές και

διαφορετικές χρήσεις του θεάτρου προκάλεσαν σημαντικές

φθορές ενώ η  κατάστασή του επιβαρύνθηκε από τους

σεισμούς του 1981 και του 1999.

Μέσα στο πέρασμα των χρόνων, έγιναν πολλές προσπάθειες

για την συντήρηση του κτιρίου από τις εκάστοτε δημοτικές

αρχές, άλλοτε με επιτυχία και σεβασμό στο μνημείο κι άλλοτε

όχι. Η τελευταία αποκατάσταση του Δημοτικού Θεάτρου

Πειραιά ανέδειξε ένα σπουδαίο νεοκλασικό μνημείο. Το έργο

της ξεκίνησε το Μάιο του 2008 και τέθηκε υπό την επίβλεψη της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και με χρηματοδότηση από το  Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο στήριξης και το ΕΣΠΑ .Η προμελέτη προέβλεπε την πλήρη στερέωση ενίσχυση και αποκατάσταση ολόκληρου του κελύφους [όψεις – στέγες] καθώς και των εσωτερικών χώρων [πλατεία, θεωρεία, βοηθητικοί χώροι]. Η αποκατάσταση

του κτιρίου ολοκληρώθηκε με τις στατικές επεμβάσεις για την

βελτίωση του φέροντος οργανισμού , με την ανάδειξη,

ανακαίνιση και συντήρηση του εσωτερικού διακόσμου,με τον

εκσυγχρονισμό και εξοπλισμό της νέας σκηνής, με τον

ανασχεδιασμό του φουαγιέ και των κυλικείων και βέβαια με τον

πλήρη κλιματισμό όλων των χώρων.

Σήμερα, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, διαθέτει μια ιδιαίτερου

ύφους σκηνή, που είναι συγχρόνως απόλυτα λειτουργική  . Θα

μπορούσε να πει κανείς ότι είναι η μοναδική στην Ελλάδα και μια

από τις ελάχιστες στην Ευρώπη, όπου διασώζονται – σε μεγάλο

βαθμό – οι μηχανισμοί του θεάτρου μπαρόκ. Έχει αποκαλυφθεί

πλήρως ο πλούσιος  αρχικός του διάκοσμός  κι αναδείχθηκαν τα

εξαιρετικά σχέδια του Ιωάννη Λαζαρίμου.  Εντυπωσιακά είναι τα

είκοσι τρία επιβλητικά θεωρεία του και βέβαια ο χώρος πάνω από τον θόλο της κεντρικής αίθουσας.

Πρόκειται εντέλει για ένα σύγχρονο θέατρο,  ικανό να φιλοξενήσει θεατρικές και μουσικές παραστάσεις υψηλών προδιαγραφών αλλά και παράλληλες δράσεις, το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική ζωή της πόλης, καθώς συνδέει πολιτιστικά την Αθήνα με το πρώτο λιμάνι της χώρας αλλά και τον Πειραιά με τα λιμάνια της Μεσογείου.